Η ανακύκλωση, όπως ήδη έχουμε καταλάβει, αποτελεί μια θετική στάση, με ευεργετικές συνέπειες στην οικονομία, το περιβάλλον και την υγεία.
Οι θετικές συνέπειες της ανακύκλωσης μπορούν να είναι άμεσες, με τα αποτελέσματα να είναι μετρήσιμα και χειροπιαστά: η μείωση του όγκου των αποβλήτων, σημαίνει μείωση του κόστους συλλογής, μεταφοράς και ταφής τους στις χωματερές, κάτι που, με τη σειρά του, μεταφράζεται σε χαμηλότερα δημοτικά τέλη. Εξ ίσου σημαντικά είναι και άλλα, λιγότερο χειροπιαστά οφέλη που προκύπτουν, όπως η μείωση κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τις μεταφορές και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τους χώρους ταφής. Αντίστοιχα, η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών εξασφαλίζει πρώτες ύλες με το 1/3 του κόστους και έως το 1/10 της απαιτούμενης ενέργειας για την παραγωγή των αντίστοιχων από μη ανανεώσιμες πηγές, γεγονός που οδηγεί σε μείωση της εξόρυξης μη ανανεώσιμων πόρων.
Ας δούμε ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα:
Ανακυκλώνοντας 1 τόνο χαρτιού εξοικονομούμε 2.500 λίτρα πετρέλαιο, 26.500 λίτρα νερό και σώζουμε 17 δένδρα, τα οποία θα απορροφήσουν 115 κιλά CO2 το χρόνο. Επίσης γλυτώνουμε 3 μ3 χώρου στη χωματερή και μια σημαντική ποσότητα μεθανίου (25 φορές ισχυρότερο αέριο του θερμοκηπίου από το CO2 ), που θα εκλυόταν κατά την αποσύνθεση του χαρτιού. Σε ποσοστά, εξοικονομούμε το 64% της ενέργειας, το 58% του νερού και το 60% της ρύπανσης.
Την ίδια στιγμή, περιορίζουμε την καταστροφή των δασών και ιδιαίτερα των τροπικών δασών, που καλπάζει με τον εφιαλτικό ρυθμό των 400 στρεμμάτων το λεπτό! Η αποψίλωση των δασών στερεί από τον πλανήτη τους φυσικούς πνεύμονες που απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα και εκλύουν οξυγόνο, καθώς και το φυσικό χώρο διαβίωσης για πάνω από 28.000 είδη που, αν δεν σταματήσει η καταστροφή του, αναμένεται να εκλείψουν τα επόμενα 25 χρόνια.
Αυτή τη στιγμή καταναλώνουμε 1,5 φορά περισσότερους πόρους από αυτούς που μπορεί να υποστηρίξει ο πλανήτης. Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει την πραγματικότητα αυτή ως ένα στυγερό έγκλημα το οποίο παρακολουθούμε αμέτοχοι να εκτελείται μπροστά μας. Μόνο που όταν δεν ανακυκλώνουμε, δεν είμαστε αμέτοχοι, είμαστε συνένοχοι.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι θετικές συνέπειες της ανακύκλωσης, άμεσες ή έμμεσες, εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το αν η ανακύκλωση κάθε υλικού ή προϊόντος γίνεται με το σωστό για την περίπτωση τρόπο και μέθοδο.
Και, ενώ η χρήση των καλύτερων πρακτικών βελτιώνει σημαντικά τα οφέλη σε όλα τα επίπεδα, η ανακύκλωση με λάθος τρόπο και εσφαλμένες πρακτικές όχι μόνο μειώνει σημαντικά τα οφέλη αυτά, αλλά δημιουργεί ταυτόχρονα σημαντικούς κινδύνους μόλυνσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος, καθώς και σοβαρούς κινδύνους για την υγεία κάθε ζωντανού οργανισμού.
Οι σωστές και λάθος πρακτικές ανακύκλωσης ξεκινούν από τον τρόπο διαχείρισης των ανακυκλώσιμων υλικών που περιέχονται στα κάθε είδους απόβλητα. Όσο πιο αποτελεσματική είναι η διαδικασία, τόσο μεγαλύτερα και πιο άμεσα θα είναι τα οφέλη σε όλα τα επίπεδα και αντίστροφα.
Από τις διαδικασίες διαχείρισης των ανακυκλώσιμων υλικών, ξεχωρίζει η διαλογή στην πηγή. Με τον τρόπο αυτό τα ανακυκλώσιμα υλικά κάθε κατηγορίας συγκεντρώνονται χωριστά, χωρίς να αναμειγνύονται με άλλα, άσχετα, επικίνδυνα ή ρυπασμένα απόβλητα, διατηρώντας την αξία τους και κρατώντας το κόστος διαχείρισής τους όσο πιο χαμηλά γίνεται. Ταυτόχρονα, μειώνεται στο ελάχιστο ο όγκος των μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων και, στην περίπτωση που εφαρμόζεται το σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετάω» (pay as you throw), αυτό σημαίνει άμεση μείωση του αντίστοιχου κόστους για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που ανακυκλώνουν σωστά. Στην αντίθετη πλευρά, χειρότερη πρακτική παραμένει η στάση «σιγά μην κάτσω να ξεχωρίζω σκουπίδια, και που τα πετάω όλα σε ένα κάδο, χάρη τους κάνω..»
Ο Οδηγός για τη Σωστή Ανακύκλωση σχεδιάστηκε για να προφέρει εύκολη και άμεση πληροφόρηση για τα πιο σημαντικά ρεύματα αποβλήτων.
Πατώντας πάνω στο υλικό ή το προϊόν που σας ενδιαφέρει να ανακυκλώσετε, θα βρείτε μια συνοπτική αναφορά στις σωστές και λάθος πρακτικές για την ανακύκλωσή του, τα αντίστοιχα οφέλη και κινδύνους.
Εάν χρειαστείτε πρόσθετες πληροφορίες για πρακτικές ανακύκλωσης και ρεύματα αποβλήτων που δεν περιλαμβάνονται στον Οδηγό, ακολουθήστε τους συνδέσμους που θα βρείτε μέσα σε αυτόν, ή αναζητήστε απ’ ευθείας στο διαδίκτυο πηγές για περισσότερη πληροφόρηση.
Η ανακύκλωση συσκευασιών υποστηρίζεται από οργανωμένα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, με μεγαλύτερο αυτό της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), τους γνωστούς μας μπλε κάδους. Εδώ ανήκουν όλες οι συσκευασίες προϊόντων, με τη σωστή διαλογή και προετοιμασία
Καθαρίζουμε πάντοτε τις συσκευασίες από στερεά ή υγρά κατάλοιπα του περιεχομένου τους. Ιδανικά, ξεπλένουμε με λίγο νερό.
Μεταφέρουμε τις ανακυκλώσιμες συσκευασίες στο μπλε κάδο μέσα σε επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα.
Τα καπάκια ανακυκλώνονται μαζί με τις πλαστικές φιάλες.
Τα μεταλλικά δοχεία από αεροζόλ κάθε είδους ανακυκλώνονται, εφ’ όσον είναι τελείως άδεια, χωρίς πίεση και έχουμε αφαιρέσει τα πλαστικά μέρη.
Οι γυάλινες συσκευασίες ανακυκλώνονται στους ειδικούς κάδους (όπου υπάρχουν), αλλοιώς πηγαίνουν στο μπλε κάδο.
Δεν βάζουμε τις ανακυκλώσιμες συσκευασίες μέσα σε πλαστικές σακούλες από το σουπερμάρκετ (Μεταφέρουμε τις ανακυκλώσιμες συσκευασίες στο μπλε κάδο μέσα σε επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα).
Λερωμένο χαρτί κουζίνας, χαρτοπετσέτες και μωρομάντηλα δεν ανήκουν στο μπλε κάδο. Το ίδιο ισχύει για την πλαστική μεμβράνη, το υλικό συσκευασίας με τις φουσκίτσες και τα πλαστικά σακουλάκια για το ψυγείο.
Δεν πετάμε στο μπλε κάδο ό,τι ανακυκλώσιμο υλικό έχουμε. Λάστιχα, σχοινιά, σπάγκοι, σύρματα, καλώδια, τα φωτάκια από το Χριστουγεννιάτικο δένδρο, τα παλιά ανταλλακτικά του αυτοκινήτου, ρούχα, είναι μεν ανακυκλώσιμα, δεν έχουν θέση δε στο μπλε κάδο. Για όλα τα υλικά αυτά υπάρχουν ειδικά σημεία απόρριψης.
Το ίδιο ισχύει και για ιατρικά απόβλητα (π.χ. χρησιμοποιημένες σύριγγες) και συσκευασίες με τοξικό ή επικίνδυνο περιεχόμενο (π.χ. φυτοφάρμακα).
Με τη συστηματική ανακύκλωση συσκευασιών μειώνεται σημαντικά ο όγκος των αποβλήτων που καταλήγουν στους χώρους ταφής ή αποτέφρωσης, ανακτώνται υλικά και δευτερογενείς πρώτες ύλες και εξοικονομούνται φυσικοί πόροι και ενέργεια.
Αναμειγνύοντας μη ανακυκλώσιμα ή άσχετα υλικά στις συσκευασίες, περιορίζουμε τη δυνατότητα ανακύκλωσης όλων, μειώνουμε έως εκμηδενίζουμε την αξία τους και αυξάνουμε το κόστος διαχείρισής τους.
Το ποσό που έχουμε καταβάλει μαζί με την τιμή αγοράς των προϊόντων για την ανακύκλωσή τους, χάνεται.
Υλικά που θα μπορούσαν να έχουν ανακτηθεί καταλήγουν να παραμένουν μολύνοντας το περιβάλλον για εκατοντάδες χρόνια.
Την ανακύκλωση των ΑΗΗΕ διαχειρίζονται δύο εγκεκριμένα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΕ για όλα τα ΑΗΗΕ και η ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ για τους λαμπτήρες και τις μικρές συσκευές.
Τα ΑΗΗΕ πρέπει υποχρεωτικά να παραδίδονται στα σημεία παραλαβής που έχουν αναπτυχθεί από τα Συστήματα Εναλλακτικής διαχείρισης. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλιστεί η διαχείρισή τους σε κατάλληλα εξοπλισμένες και αδειοδοτημένες μονάδες. Τα σημεία παραλαβής θα αναζητήσετε στα περισσότερα καταστήματα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, στους Δήμους, σε Δημόσιους οργανισμούς και υπηρεσίες και σε πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Εάν δεν βρίσκετε κάποιο σημείο κοντά σας, επικοινωνήστε με το αντίστοιχο σύστημα ή την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου.
Ποτέ δεν πετάμε ΑΗΗΕ ή λαμπτήρες στα σκουπίδια, ή στο μπλε κάδο, ούτε τα αφήνουμε δίπλα στους κάδους! Αυτό δεν είναι ανακύκλωση.
Ποτέ δεν αφήνουμε μικρές ή μεγάλες συσκευές στο πεζοδρόμιο με την ιδέα ότι «κάποιος φουκαράς θα τις χρειάζεται και θα βολευτεί». Οι μόνοι που «βολεύονται» είναι οι επιτήδειοι που θα πάρουν τις συσκευές και θα προσπαθήσουν να αποσπάσουν κάποια στοιχεία με αξία, χωρίς καμιά προστασία ούτε για τους ίδιους, αλλά ούτε και για την πρόληψη διαρροών επικίνδυνων ουσιών στο έδαφος και τον αέρα.
Ποτέ δεν προσπαθούμε οι ίδιοι να ανακτήσουμε υλικά από ΑΗΗΕ, εκτός εάν έχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση γι’ αυτό.
Η ανακύκλωση των ΑΗΗΕ γίνεται σε κατάλληλα εξοπλισμένες και αδειοδοτημένες μονάδες, από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό με τα κατάλληλα μέσα προστασίας, με πολύ αυστηρές διαδικασίες για την αφαίρεση όλων των τοξικών και επικίνδυνων ουσιών (απορρύπανση) και τη συστηματική διαχείρισή τους με προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση τμημάτων και την ανάκτηση υλικών που θα επανενταχθούν στον κύκλο της παραγωγικής διαδικασίας.
Τα ΑΗΗΕ περιέχουν πολλά στοιχεία τα οποία, μετά την κατάλληλη επεξεργασία (απορρύπανση) μπορούν να αποσυναρμολογηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν, καθώς και ανακυκλώσιμα υλικά, με ανάλυση ως εξής:
Η σοβαρή μόλυνση του περιβάλλοντος με βαρέα μέταλλα (υδράργυρο, μόλυβδο) και άλλες επικίνδυνες ουσίες, οι οποίες διαρρέουν στο έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα (όταν καταλήγουν σε χώρους ταφής ή απορρίπτονται ανεξέλεγκτα) και στον αέρα (όταν επιχειρείται η ανάκτηση μετάλλων με ανεξέλεγκτη καύση σε υπαίθριους χώρους).
Σοβαρές βλάβες της υγείας των πολιτών και ιδιαίτερα των παιδιών, προερχόμενες από τη συσσώρευση τοξικών ουσιών στο άμεσο περιβάλλον τους, μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η απώλεια σημαντικού μέρους υλικών με σημαντική αξία (ιδιαίτερα πολύτιμων μετάλλων και σπάνιων γαιών), τα οποία καταστρέφονται με τις χονδροειδείς μεθόδους ανάκτησης που χρησιμοποιούν οι αδαείς
Τη διαδικασία ανακύκλωσης των ΟΤΚΖ διαχειρίζεται το μοναδικό εγκεκριμένο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης, η ΕΔΟΕ, με πανελλαδική εμβέλεια.
Τα ΟΤΚΖ πρέπει υποχρεωτικά να παραδίδονται στις ειδικά αδειοδοτημένες Μονάδες Ανακύκλωσης Αυτοκινήτων ή σε εξουσιοδοτημένα σημεία συλλογής που είναι συμβεβλημένες με το Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης της ΕΔΟΕ και φέρουν τη σχετική σήμανση (σήμα ΕΔΟΕ). Όπου και αν κατοικείτε, σίγουρα υπάρχει μία τέτοια μονάδα στην περιοχή σας.
Μόνο με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλιστεί η νόμιμη οριστική διαγραφή του αυτοκινήτου από το όνομά σας με την έκδοση του προβλεπόμενου Πιστοποιητικού Καταστροφής και η διαχείρισή του με τον ενδεδειγμένο για την προστασία του περιβάλλοντος τρόπο και τη μέγιστη επαναχρησιμοποίηση μερών, ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών και ενέργειας, για την επίτευξη του στόχου του 95%.
Ποτέ μην δώσετε το παλιό σας αυτοκίνητο στον οποιοδήποτε καλοθελητή που σας προσφέρει κάποιο ποσό και σας υπόσχεται ότι θα κάνει αυτός όλες τις ενέργειες για τη διαγραφή του. Το πιθανότερο είναι ότι θα μπλέξετε!
Ακόμα και αν έχετε καταθέσει τις πινακίδες (οπότε έχετε υπογράψει υπεύθυνη δήλωση ότι δεν σταθμεύει σε δρόμο ή πλατεία) και τώρα σας πιάνει το χώρο στο γκαράζ ή στην πυλωτή, προτιμήστε να το παραδώσετε σε μία Μονάδα Ανακύκλωσης Αυτοκινήτων της ΕΔΟΕ. Σίγουρα θα έχετε το κεφάλι σας πολύ πιο ήσυχο. Παραδίδοντας το αυτοκίνητο στη Μονάδα δεν υποχρεούστε να πληρώσετε κανένα κόστος. Αν το αυτοκίνητο δεν έχει πινακίδες, ή δεν λειτουργεί κανονικά, μην ανησυχείτε, κατά πάσα πιθανότητα η Μονάδα θα έρθει να το παραλάβει από το σπίτι σας χωρίς καθόλου ή με πολύ μικρή επιβάρυνση.
Αποφύγετε με κάθε τρόπο να αποσυναρμολογήσετε τμήματα του παλιού σας αυτοκινήτου από τα οποία μπορεί να διαρρεύσουν λάδια ή άλλα υγρά ή αέρια. Θεωρήστε ότι όλα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα και σκεφτείτε πρώτα απ’ όλα την υγεία σας και την υγεία των δικών σας ανθρώπων και , στη συνέχεια, την προστασία του περιβάλλοντος.
Η ανακύκλωση των ΟΤΚΖ γίνεται σε κατάλληλα εξοπλισμένες και αδειοδοτημένες μονάδες, από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό με τα κατάλληλα μέσα και με πολύ αυστηρές διαδικασίες για την αφαίρεση όλων των τοξικών και επικίνδυνων ουσιών και εξαρτημάτων (απορρύπανση), αποτρέποντας τη διαρροή στο περιβάλλον στοιχείων που είναι ιδιαίτερα απειλητικά για την υγεία και τη ζωή. Τα ελαστικά, ο συσσωρευτής, τα υγρά φρένων, τα υγρά ψυγείου, το φρέον από τον κλιματισμό, τα καύσιμα, τα λιπαντικά, αποτελούν επικίνδυνους ρύπους που αφαιρούνται και ακολουθούν την ειδική για κάθε ένα διαδικασία.
Τα ανταλλακτικά και εξαρτήματα των ΟΤΚΖ που επαναχρησιμοποιούνται, τα ανακυκλώσιμα υλικά που επιστρέφουν στη βιομηχανία ως πρώτες ύλες και η ενέργεια που ανακτάται αποτελούν πολύτιμους πόρους που εντάσσονται στην κυκλική οικονομία, προσφέροντας σημαντικά οφέλη τόσο στο οικονομικό όσο και στο περιβαλλοντικό επίπεδο.
Η σοβαρή μόλυνση του περιβάλλοντος με τις επικίνδυνες ουσίες, οι οποίες κινδυνεύουν να διαρρεύσουν στο έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα ή στον αέρα από ΟΤΚΖ που έχουν εγκαταλειφθεί στο ύπαιθρο ή αποσυναρμολογούνται από μη εκπαιδευμένα άτομα.
